«Πρωτάκια»: όταν η αρχή δεν είναι καλή.

από την Όλγα Μάντη, Εξελικτική - Σχολική ψυχολόγο MSc

Λίγο πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων οι μαθητές θα πάρουν τον έλεγχο του πρώτου τριμήνου. Τα «πρωτάκια» δεν παίρνουν βέβαια έλεγχο, αλλά οι γονείς τους θα ενημερωθούν από τη δασκάλα για την επίδοση τους στα μαθήματα. Οι περισσότεροι γονείς ανησυχούν για το αν το παιδί τους θα τα καταφέρει στο σχολείο και αν θα κάνει μια «καλή αρχή», πιστεύοντας συχνά ότι αυτό  θα καθορίσει την επίδοσή του και στα επόμενα σχολικά χρόνια, ακόμα και την καριέρα του, ολόκληρη τη ζωή του δηλαδή!

Τι γίνεται λοιπόν, στην περίπτωση που η δασκάλα ενημερώσει ότι το παιδί δεν τα καταφέρνει στα μαθήματά του, ότι δεν τα πάει καλά, ότι δεν είναι καλός μαθητής;

Οι γονείς συνήθως απορούν, δεν κατανοούν γιατί το παιδί τους παρόλο που είναι ένα έξυπνο παιδί δεν τα καταφέρνει να είναι καλός μαθητής, μπορεί να θυμώνουν, να απογοητεύονται, να πανικοβάλλονται.

Ωστόσο, η κατάσταση δεν είναι δραματική. Η χαμηλή επίδοση μπορεί να είναι μια προσωρινή δυσκολία που θα ξεπεραστεί μέσα στη χρονιά και δεν προδιαγράφει ένα ζοφερό μέλλον για το παιδί. Σημαντικό είναι αρχικά να κατανοηθούν οι λόγοι που το παιδί δεν τα καταφέρνει στα μαθήματα. Γι’ αυτό οι γονείς, και οι δύο μαζί, αν είναι δυνατόν, θα ήταν καλό να κάνουν μια συνάντηση με το δάσκαλο, όπου θα μπορέσουν να μιλήσουν μαζί του αναλυτικά για τις δυσκολίες του παιδιού, να κάνουν ερωτήσεις και να ακούσουν τις προτάσεις του. Το παιδί θα ήταν καλό να είναι ενήμερο ότι οι γονείς θα συνεργαστούν με το δάσκαλο ώστε να το βοηθήσουν και δεν θα πρέπει να το εκλάβει ως τιμωρία ή απειλή.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους ένα «πρωτάκι» μπορεί να έχει χαμηλή επίδοση στα μαθήματα. Αρχικά, θα πρέπει να σκεφτούμε την περίπτωση να είναι πιο μικρό από τα παιδιά της τάξης του, να έχει ξεκινήσει, δηλαδή, πιο νωρίς το δημοτικό. Σε αυτή την περίπτωση ίσως δεν έχει ωριμάσει ακόμα αρκετά ή δεν είναι ακόμα αυτόνομο και κουράζεται πιο εύκολα από τους συμμαθητές του, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να ακολουθήσει την τάξη του.

Ίσως ο λόγος του δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα καλά, δεν είναι δηλαδή, στο επίπεδο των άλλων παιδιών και αυτό το δυσκολεύει.

Μπορεί να μην έχει καταλήξει ακόμα αν είναι δεξιόχειρας ή αριστερόχειρας και αποσυντονίζεται εύκολα.

Ίσως δεν νιώθει άνετα με το σώμα του, είναι κάπως αδέξιο, ντροπαλό και δεν συμμετέχει στα ομαδικά παιχνίδια. Ή ακόμα, θέλει συνέχεια να κινείται, είναι γεμάτο ενέργεια και δυσκολεύεται να καθίσει ακίνητο και να συγκεντρωθεί.

Τα παραπάνω είναι λόγοι που αφορούν το ίδιο το παιδί. Υπάρχουν ακόμα, και κάποιες περίοδοι ή καταστάσεις στη ζωή ενός παιδιού που μπορεί να το δυσκολεύουν γενικά και αυτό να εκφράζεται και στην επίδοση στα μαθήματα. Τέτοιες καταστάσεις μπορεί να είναι μια μετακόμιση, η γέννηση ενός αδελφού ή μιας αδελφής, ένας χωρισμός των γονιών, ένας θάνατος ή μια αρρώστια στο σπίτι.

Μερικές φορές οι ίδιοι οι γονείς, χωρίς να το θέλουν, συμβάλλουν στη χαμηλή επίδοση του παιδιού τους. Κάτι που συμβαίνει συχνά είναι οι γονείς να έχουν στο μυαλό τους ένα ιδανικό πρότυπο που επιθυμούν να το δουν να ακολουθεί και ασκούν πίεση στο παιδί. Αυτό μπορεί να φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα, με το παιδί να αντιδρά. Επίσης, η υπερβολική εστίαση και οι έπαινοι για τους βαθμούς και την ευφυΐα του δεν είναι βοηθητικά. Το παιδί παίρνει το μήνυμα ότι η αξία του μετριέται με τους βαθμούς του και ότι αυτοί εξαρτώνται από το πόσο έξυπνο είναι και όχι από την προσπάθεια που κάνει.

Επίσης, οι διαφωνίες των γονέων σχετικά με παιδαγωγικά θέματα θα ήταν καλό να λύνονται μεταξύ των γονέων και όχι μπροστά στο παιδί. Αν υπάρχουν διαφωνίες και καβγάδες για το πώς πρέπει να μελετά, ίσως νιώσει μπερδεμένο για το τι πρέπει τελικά να κάνει.

Τέλος, ένας παράγοντας που μπορεί να συμβάλλει στη χαμηλή επίδοση στο σχολείο είναι το φορτωμένο εξωσχολικό πρόγραμμα. Σε κάποιες περιπτώσεις το παιδί κουράζεται τόσο την υπόλοιπη μέρα, που στο σχολείο δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις. Οι εξωσχολικές δραστηριότητες καλό είναι να επιλέγονται με προσοχή από τους γονείς και σύμφωνα με τις αντοχές του παιδιού.

Οι γονείς θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι το παιδί ζει μια ισορροπημένη ζωή, δηλαδή, έχει κατάλληλα για την ηλικία του ωράρια, τρέφεται και κοιμάται επαρκώς, έχει ικανοποιητικές συναισθηματικές επαφές με τους γονείς του, συναναστρέφεται και παίζει με παιδιά της ηλικίας του. Αν κάποιο από τα παραπάνω δεν ισχύει, πιθανώς διαταράσσει τη ζωή και κατ’ επέκταση την επίδοση του παιδιού. Σε αυτή την περίπτωση, μια μικρή αλλαγή στην καθημερινότητα του παιδιού, μπορεί να βελτιώσει εμφανώς την κατάσταση.

Στην περίπτωση που η κατάσταση δεν βελτιώνεται και η επίδοση του παιδιού παραμένει χαμηλή, οι μαθησιακή δυσκολία μπορεί να εκφράζει μια γενικότερη δυσκολία και τότε χρειάζεται η γνώμη και ίσως η βοήθεια ενός ειδικού.

Καλό είναι, ωστόσο, οι γονείς να θυμούνται ότι η σχολική περίοδος περιλαμβάνει επιτυχίες και αποτυχίες. Η μαθησιακή πρόοδος δεν είναι γραμμική, δηλαδή, μια δυσκολία στην αρχή της πρώτης δημοτικού δεν σημαίνει αποτυχία στο σχολείο και στη ζωή γενικά.