Προκλήσεις μπροστά σε μια σοβαρή ασθένεια

                                                    από την Άννα Ιωαννίδου, MSc Σχολική & Εξελικτική Ψυχολόγο

Μια ασθένεια ή ένα σοβαρό ατύχημα επηρεάζουν με άμεσο και καθοριστικό τρόπο τη ζωή ενός ανθρώπου τόσο σε σωματικό, αλλά κυρίως σε συναισθηματικό επίπεδο.

Ανάλογα με το στάδιο ασθένειας ή σωματικού τραυματισμού το άτομο χρειάζεται να αντιμετωπίσει διάφορες προκλήσεις. Κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης, βασική προτεραιότητα αποτελεί η επιβίωση. Στο στάδιο της αποκατάστασης, το άτομο χρειάζεται να ενεργοποιηθεί προκειμένου να επιτύχει ένα ικανοποιητικό επίπεδο ανεξάρτητης λειτουργικότητας. Στην επόμενη φάση, χρειάζεται να αποδεχτεί τις αλλαγές που επιφέρει η ασθένεια ή η αναπηρία, καθώς και τους περιορισμούς που τίθενται εξαιτίας της κατάστασής του. Στην περίπτωση μιας ασθένειας που δεν επιδέχεται θεραπεία, το άτομο βρίσκεται αντιμέτωπο με την προοπτική του θανάτου του και τα έντονα συναισθήματα που δημιουργούνται εν όψει αυτού του γεγονότος.

Τόσο μια σοβαρή ασθένεια όσο και ένας σωματικός τραυματισμός δημιουργούν σημαντική αναστάτωση στο άτομο και στην καθημερινότητά του. Συχνά, συναισθήματα όπως άγχος και φόβος για το τι συμβαίνει μπορεί να παρεμποδίσουν τη διαδικασία της ίασης, καθώς το άτομο δεν έχει διαθέσιμα συναισθηματικά αποθέματα για να συμμετέχει στη θεραπεία του. Τα αρνητικά συναισθήματα, η κατάθλιψη, η απόγνωση αλλά και η αίσθηση του ατόμου ότι έχει χάσει την προηγούμενη λειτουργικότητά του μπορούν να τον κάνουν απρόθυμο να ακολουθήσει την οποιαδήποτε θεραπεία. Γενικά, τα συναισθήματα αυτά ενδέχεται να απορροφούν σε σημαντικό βαθμό την ενέργεια του ασθενούς, εμποδίζοντας έτσι την ενεργό συμμετοχή του στη θεραπεία του.

Βασικό χαρακτηριστικό της ζωής του ατόμου πλέον είναι το απρόβλεπτο. Η ζωή μπορεί να μοιάζει ότι χάνει την προβλεψιμότητα και το νόημά της, πλήττεται η αίσθηση και η εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του, περιορίζεται σημαντικά η προσωπική του ελευθερία, ενώ το μέλλον μπορεί να φαίνεται αβέβαιο.

Επιπρόσθετα, η αλλοίωση των χαρακτηριστικών του σώματος μπορεί να δημιουργήσει έντονα συναισθήματα στο άτομο και η αποδοχή των σωματικών αλλαγών μπορεί να απαιτεί σημαντικό χρόνο.

Μια επιπλέον δυσκολία είναι η αλλαγή των σχέσεων με τους άλλους και ιδιαίτερα με τα αγαπημένα πρόσωπα. Η οικογένεια του ασθενούς επιφορτίζεται με πολλά καθήκοντα και υποχρεώσεις και σε συνδυασμό με το έντονο στρες και την ψυχική πίεση που επιφέρει η ασθένεια μπορεί τα μέλη της οικογένειας να αισθάνονται ότι τίθεται σε δοκιμασία η οικογενειακή συνοχή. Ένα σημαντικό πρόβλημα είναι το πλήγμα που δέχεται η αυτοεκτίμηση του ασθενούς, καθώς εξαρτάται από άλλους σε οικονομικό, σωματικό και συναισθηματικό επίπεδο.

Όλα τα παραπάνω έρχονται να προστεθούν στον πόνο που βιώνουν έτσι και αλλιώς οι ασθενείς λόγω της κατάστασής τους.

Όπως φαίνεται, η σοβαρή ασθένεια και ο τραυματισμός απειλούν ουσιαστικά κάθε πλευρά της ζωής του ατόμου, κάτι που θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τόσο το ιατρικό προσωπικό όσο και ο ασθενής και η οικογένειά του. Εκτός από την υποστήριξη σε υλικό επίπεδο, σημαντικότερη είναι η συναισθηματική υποστήριξη που μπορεί ο καθένας από εμάς να προσφέρει στα άτομα αυτά. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, είναι ουσιώδες να βοηθάμε το άτομο να εκφράσει οτιδήποτε αισθάνεται, να του δίνουμε ευκαιρίες να διατηρεί την ανεξαρτησία του, να μπορεί να συμμετάσχει στις αποφάσεις που αφορούν τη θεραπεία του και κατ’ επέκταση την ίδια του τη ζωή και να είμαστε εκεί χωρίς να του στερούμε την αυτονομία του.




Βιβλιογραφική πηγή:
DiMatte0 & Martin L. R. (2006). Εισαγωγή στην ψυχολογία της υγείας. Ελληνικά Γράμματα.